Onmogelijke formule
“Het leek een onmogelijke formule: polka ritmes, een penspiano (accordeon), dialect teksten, het liefst optreden in de plaatselijke kroeg en uit Limburg komen. Dat is vragen om onbekend te blijven! Gelukkig bestaat er binnen de folkmuziek niet zoiets banaals als een formule. De teksten schreeuwden om gehoord te worden en de ritmes werkten aanstekelijk. Gaandeweg ontdekte Nederland zijn eigen zuiden en Rowwen Hèze maakte een stormachtige periode door.” aldus het persbericht uit 1990 dat me werd opgestuurd door Rowwen Hèze manager Henk van Heijster.
Blijvende vaste waarde in de Nederlandse popmuziek
Rowwen Hèze is al meer dan 30 jaar een vaste waarde in de Nederlandse popmuziek. De Limburgse dialectgroep treedt op in theaters, feesttenten, festivals, clubs en tijdens de jaarlijkse slotconcerten in hun eigen dorp America. Hun opzwepende feestelijke liedjes, polka’s, Ierse folk en Tex Mex,* afgewisseld met gevoelige en melancholische ballades spreken een breed publiek aan, van jong tot oud. De meest karakteristieke instrumenten in het bandgeluid zijn de accordeon, de trompet en de gitaar.
Trouw aan dialect, toegankelijke teksten en optimisme in muziek
Rowwen Hèze is altijd trouw gebleven aan hun eigen dialect en imago. Wat goed is, moet je niet veranderen, zegt Jack Poels: de zanger, gitarist, tekstschrijver en componist van de band.
De teksten van Jack Poels zijn uit het leven gegrepen en ontlenen hun kracht aan de toegankelijke beeldspraak. De kleine en grote dingen en voorvallen uit het leven van alledag zijn voor iedereen herkenbaar en invoelbaar gezongen. In de teksten van Poels is het niet altijd feest, maar hoop, geloof en liefde liggen altijd binnen handbereik.
De band straalt optimisme uit. Het leven mag zwaar zijn, sla je er doorheen en blijf vooral jezelf. Elke dag een beetje vieren, is het motto.
De gedrevenheid en het pure speelplezier druipen ervan af tijdens de concerten, waar ze een feestelijk wij-gevoel weten te creëren met het publiek.
De bandnaam verwijst naar Christiaan Hesen, een zonderlinge gebedsgenezer uit America van rond het jaar 1900, die de bijnaam “Rowwen Hèze” droeg.
11 nummers
Uit de 150 nummers van Rowwen Hèze heb ik 11 nummers geselecteerd waarvan (een deel van) de teksten me aanspreken: De Peel in Brand, Helenaveen , IJzeren Thijs, Engel, Vlinder, Twieje wurd, November, Bestel Mar, Auto Vleegtuug, Blaad aan de Palm en Blieve Loepe.
1) De Peel in Brand
De Peel is een mystiek natuurgebied dat aan de rand van America en op de grens van Limburg en Noord-Brabant ligt. Jack Poels staarde als kind voor het slapen gaan vaak door zijn slaapkamerraam naar buiten. Door de ondergaande zon en de mist kreeg de lucht een oranjerode gloed waardoor het leek of de Peel in brand stond.
Toen ik nog hiel klein waas en van ’t leave niks begreep
allien mar speulde, oot en sleep
toen ik nog zo klein waas dat ik op de tiene mos goan stoan
um te kieke nar de moan de witte streepe in de lucht
ge kneept ow oege half dicht elke wolk waas ’n gezicht
en ’s oaves laat, de hoar nog naat nog efkes en nar bed
de raam wiet oap, genne sloap en d’n hemel waas veurroej
mist hing op ’t land ’s oaves laat dan stong de peel in brand
ge kost oore droeme ge waart d’n baas van iederien
vocht met de sterkste allien langoet ligge in ’t graas
ge rookt d’n asfalt en de zwaj als ’t pas geregend haj
ge had ’t mar met ien ding druk groeter weare,
mar wat ge ok deed echt veul alder woorte neet
en ’s aoves laat, de hoar nog naat nog efkes en nar bed
de raam wiet oap, genne sloap
en d’n hemel waas veurroej
mist hing op ’t land
‘s oaves laat dan stong de Peel in brand
Nederlandse vertaling
Toen ik nog heel klein was en van het leven niets begreep
Alleen maar speelde, at en sliep
Toen ik nog zo klein was dat ik op de tenen moest gaan staan
Om te kijken naar de maan, de witte strepen in de lucht
Je kneep je ogen half dicht elke wolk was een gezicht
En ’s avonds laat de haren nog nat nog even en naar bed
De raam ver open, geen slaap
En de hemel was vuurrood
Mist hing op het land
s’ Avonds laat stond de Peel in brand
Je kon uren dromen, je was de baas van iedereen
Vocht met de sterkste alleen
Lang uit liggen in het gras
Je rook het asfalt en petrichor (de typische geur na een zomerse regenbui)
Je had het maar met één ding druk groter worden
Maar wat je ook deed echt veel ouder werd je niet
2) Helenaveen
Dit nummer is een ode aan het peeldorp Helenaveen. Op een mooie manier zingt Jack over de seizoenen.
Als de winter is verdwene en ’t ierste zonlicht het geschene als ’t langzaam lente wuurd, dan wil kieke in de buurt
dan wil ik nar boete toe, allien mar um te kieke hoe
de plante golve op ’t land, als op ’t allermoeiste strand
dan wil ik ’t veurjoar zeen, dan wil ik nar Helenaveen oaver de brug, langs ’t kanaal, terug nar ’n bekend verhaal
oh, ik halt van de seizoenen, hoe in de herfst altied miljoene
bledjes valle op ’t grind, de zomerse lakes in de wind
als ik ’s merges, de gordiene oape, zij dat toen ik laag te sloape
de ganse werld is witgekleurd, en dat is allemoal vannacht gebeurd oet d’n hemel neergevleid, opgestapeld, neet verweid
dan wil ik met niemand ruule, allien met ow heer binne schuule
Nederlandse vertaling
Als de winter is verdwenen en het eerste zonlicht heeft geschenen
Als het langzaam lente wordt dan wil ik kijken in de buurt
Dan wil ik naar buiten, alleen maar om te kijken hoe
De planten golven op het land, als op het allermooiste strand
Dan wil ik het voorjaar zien, dan wil ik naar Helenaveen
Over de brug, langs het kanaal terug naar het bekende verhaal
En ik hou van de seizoenen hoe in de herfst altijd miljoenen blaadjes vallen op het grind, de zomers lakens in de wind
Als ik s’morgens de gordijnen open, zij dat toen ik lag te slapen
De hele wereld wit gekleurd en dat is allemaal vannacht gebeurd
Uit de hemel neergevlijd, opgestapeld, niet verwaaid
Dan wil ik met niemand ruilen, alleen maar met jouw hier binnen schuilen
3) IJzeren Thijs
Rowwen Hèze heeft verschillende liedjes gemaakt waarin dorpsgenoten worden bezongen. Eén van hen is hardrock liefhebber Thijs Geurts. Jack Poels speelde vroeger in de hardrock formatie Bad Edge. De band had weinig succes en Jack Poels stapte over naar Rowwen Hèze. Met de dialectpop sloeg Jack helemaal andere muzikale wegen in. Thijs Geurts is geen fan van de muziek van Rowwen Hèze. Hij daagt Jack Poels uit om een lied over hem te schrijven.
snel de latste pils beej Jantje
want Thijs di keumt d’r aan
heej buugt zich nar meej toe
zet: ‘hei, wat dochte geej d’r vaan? mak ‘s ‘n liedje oaver meej man
op muziek van Judas Priest, dan motte gij ’s zeen
dan is het elke oavend fiest’
ik zei: ‘n liedje oaver ow Thijs, mergenoavend is het kloar’
ik doch: ‘een liedje oaver ow, nog in gen honderddoezend joar’
Nederlandse vertaling
Snel het laatste biertje bij Jantje
Want Thijs die komt er aan
Hij buigt zich naar mij toe
Zei: hé, wat dacht je ervan?
Maak eens liedje over mij man
Op muziek van Judas Priest
Dan moet je eens zien
Dan is het elke avond feest
Ik zei: een liedje over jou Thijs, morgenavond is het klaar.
Ik dacht: een liedje over jou in nog in geen honderdduizend jaar
4) Vlinder
Nicky Verstappen was een elfjarige jongen uit de Limburgse plaats Heibloem die tijdens een jeugdkamp op de Brunssummerheide op een avond verdween en de volgende dag vermoord werd teruggevonden. Het misdrijf wordt pas 25 jaar later opgelost. Voor de kerk van Heibloem staat een monument voor Nicky met aan het voetstuk een vlinder (dit is een veelgebruikt symbool voor een verloren kind). Vlinder is een bewerking van het nummer Lydia van Slaid Cleaves.
Vlinder leet te sloape op de hei
enne lange droem di naam ‘m mei d’r waas genne wind,
genne nacht allien mar deze daag
en ’n groete moan die alles zaag
Nederlandse vertaling
Vlinder ligt te slapen op de hei
Een lange droom die nam hem mee er was geen wind
Geen nacht alleen maar deze dag
En een grote man die alles zag
5) Engel
Het is niet altijd feest in de nummers van Rowwen Hèze. De hartenpijn en de radeloosheid na een verbroken relatie staan centraal in het nummer Engel.
zit heej al mit zien hand an ow moeie gezicht
och ‘t woord toch ok niks, geej danst in ‘t licht
ik loat ow goan, ik loat ow los, ik geaf niks mier um ow
loep mar gauw bij meej weg, ik geef niks mier um ow
want di lach din ik zij, din ik noeit van ow krieg
ik geaf niks mier um ow, ik denk dat ik zwieg
Nederlandse vertaling
Zit hij al met zijn hand aan jouw mooie gezicht
Och het werd toch niks, jij danst in het licht
Ik laat je gaan, ik laat je los, ik geef niets meer om jou
Loop maar snel bij me weg, ik geef niks meer om jou
Want die lach die ik zie, die ik nooit van jou krijg
Ik geef niks meer om jou, ik denk dat ik zwijg
6) Twieje Wurd
Veel liedjes gaan over hoe het leven gevierd kan worden. In Twieje Wurd komt de dood en het verwerken van de rouw door de achterblijvers aan bod. Het is niet duidelijk wie er is dood gegaan en wat die persoon deed.
’n leave lang de moeiste kleure gerimpeld in ’t oavendlicht
dat bield dat kos vur iewig deure de zon, de wind in zien gezicht
’t durp mot opnij beginne
’t wil allien mar troest en tied ’t durp blieft vurleupig binne ’t durp is zichzelf kwiet
vur iederien din os is veurgegoan
vur iederien din alles het gegeave enne gojje mins blieft altied leave
Nederlandse vertaling
Een leven lang de mooiste kleuren gerimpeld in het avondlicht
Dat beeld dat kon voor ons eeuwig duren, de zon, de wind in zijn gezicht
Het dorp moet opnieuw beginnen
Het wil alleen maar troost en tijd
Het dorp blijft voorlopig binnen
Het dorp is zichzelf kwijt
Voor iedereen die ons is voor gegaan
Voor iedereen die alles heeft gegeven, en een goed mens blijft altijd leven
7) November
In het nummer November komt de zanger een oude vlam tegen. Ze hebben elkaar jaren niet gezien en het liefdesgevoel laait weer op. Over hoe het verder afloopt tussen de twee laat het nummer in het midden. De zwierige melodie gebaseerd op het Ierse lied Raglan Road, brengt de luisteraar in vervoering.
Op ut kerkplein, in November zág ik ow veur den ierste kier,
de wind dae weide daor ow hoar en ik zág ut gevaor.
ik zág mien hand al in ow hand en ik docht loêp doer loêp doer,
onderwaeg heb ik meej zelf verteld, ut waas ni mier dán un blaad dát velt.
már un blaad det velt en un book giet dicht már wat bleef dát was ow gezicht,
overdaag de zon en snachts de moan, ik kos ow oêge neet wirstoan.
Ik doch mier aan ow dan aan mejzelf ik doch daage aan en stuk,
wat is dit nou, moeîe vrouw, dit is weggegoeit geluk.
Nederlandse vertaling
Op het kerkplein, in November zag ik jou voor de eerste keer,
En de wind waaide door jouw haren en ik zag het gevaar
Ik zag mijn hand al in jouw hand en ik dacht loop door, loop door
Onderweg heb ik mezelf verteld, het is niet meer dan een blad dat valt
Maar een blad dat valt en een boek gaat dicht maar wat bleef was jouw gezicht
Overdag de zon en ’s nachts de maan, ik kon jouw ogen niet weerstaan
Ik dacht meer aan jou dan aan mezelf en ik dacht dagen achter elkaar
Wat is dit nu, mooie vrouw, dit is weggegooid geluk
8) Bestel Mar
Bestel Mar verheerlijkt het Limburgse kroegleven, waar het s’ avonds steeds drukker, gezelliger en later wordt. Met deze feestelijke polka scoorde Rowwen Hèze in 1992 hun grootste hit. De melodie is afkomstig van het nummer Anselma van Los Lobos. Diskjockey Hubert van Hoof brak een lans voor Rowwen Hèze door de feestelijke polka regelmatig te laten horen op de Regionale Omroep Zuid uit Limburg en op de nationale radio.
’t Keumt mei veur, ge zit allien, ge zit te baale
ge zit al oore lang te kieke nar ow schoon
niks te proate, niks te zeen, niks te beleave
oet vervealing gadde mar wat zinnigs doon
en met de hand deep in de tes loepte de stroat op
alles donker, lampe oet, gordiene dicht
en net als ge bedenkt: ‘ik gaj nar hoes nar bed toe’
schient zachtjes in de verte ’t verlossend licht
ach bestel mar, bestel mar, bestel mar
ge wet dat ik ’t neet kan loate
nog efkes en dan begin ik d’r wir duchtig langs te proate
in ’t café an d’n tap wuurd ’t mar latter
de klok die kunde doar neet zeen,
die hengt te hoeg van al dat beer werde stiekemaan mar zatter
’t wuurd nou echt d’n hoegste tied um weg te goan
ge pakt ow pilske en ow knip um te betaale
keumt d’r net nog zonne blieje bij ow stoan:
‘stel ow neet aan man, zoep d’r toch nog enne mei man,
wie denkt d’r nou zo vroeg al an nar hoes te goan’
ach bestel mar, bestel mar, bestel mar
ge wet dat ik ’t neet kan loate
nog efkes en dan begin ik d’r wir duchtig langs te proate
’t wuurd drukker, de biljartclub keumt nar binne
verloare mar dat makt vur die niks oet
Dikke Piet zet dat ‘ie vet haj kunne winne
mar d’n teagestand waas schienbaar toch wat groet
en zoe velt d’r doar wal aalt wat te beleave
minse koome doar nar binne, minse goan
al stort de ganse werld inien
’t kan niks geave zolang ’t beer en de café mar blieve stoan
ach bestel mar, bestel mar, bestel mar
ge wet dat ik ’t neet kan loate
nog efkes en dan begin ik d’r wir duchtig langs te proate
Nederlandse vertaling
Het komt soms voor je zit alleen je zit te balen
Je zit al uren lang te kijken naar je schoenen
Niks te praten, niks te zien, niks te beleven
Uit verveling ga je maar wat zinnigs doen
En met de handen diep in je zakken loop je de straat op
Alles donker, lampen uit, gordijnen dicht
En net als je bedenkt: ik ga naar huis nar bed toe
Schijnt in de verte het verlossend licht
Ach bestel maar, bestel maar, bestel maar
Je weet dat ik het niet kan laten
Nog eventjes en dan ga ik er flink langs praten
In het café aan de tap wordt het maar later
De klok die kun je daar niet zien, die hangt te hoog.
Van al dat bier word je steeds meer dronken
Het wordt nu echt de hoogste tijd om weg te gaan
Je pakt je biertje en portemonnee om te betalen
Komt er nog zo’n droge bij je staan
Stel je niet aan, drink er toch nog eentje mee man
Wie denkt er nu al aan naar huis toe gaan
Ach bestel maar, bestel maar, bestel maar
Je weet dat ik het niet kan laten
Nog eventjes en dan ga ik er flink langs praten
Het wordt drukker de biljartclub komt naar binnen
Verloren maar dat maakt voor hen weinig uit
Dikke Piet zei dat hij vet had kunnen winnen
Maar de tegenstand was blijkbaar toch wat groot
En zo valt er altijd wel iets te beleven
Mensen komen daar naar binnen en mensen gaan
Al stort de hele wereld in elkaar het kan niets geven
Zo lang het bier en het café maar blijven bestaan
Ach bestel maar, bestel maar, bestel maar
Je weet dat ik het niet kan laten
Nog eventjes en dan ga ik er flink langs praten
9) Auto Vleegtuug
Het nummer gaat over de reis die de band maakte naar Texas in Amerika in de jaren ‘90. Het bekijkt die wereld vanuit de vervoersmiddelen de auto, het vliegtuig, de trein en de boot. In het nummer mijmert Jack Poels over hoe groot de wereld is als hij thuis is in zijn dorp aan de rivier en de ogen sluit.
Auto, vleegtuug, de trein, de boet
Wat is de wereld toch groet
Als ik mien auge sloet, zeen ik elke daag waat mier
De wereld is groet in mien durp aan de rivier
Nederlandse vertaling
Auto, vliegtuig, de trein, de boot
Wat is de wereld toch groot
Als ik mijn ogen sloot, zie ik elke dag iets meer
De wereld is groot in mijn dorp aan de rivier
10) Blaad aan de Palm
De tijd speelt een bepalende rol. Diepzinnige gedachten fraai verwoord in een nummer op een lichtvoetige melodie.
Tied allien tied
Wet dat ’t verder giet
Tied allien tied
Wint ’t van schuldgevoel en spiet
Nederlandse vertaling
Tijd alleen tijd
Weet dat het verder gaat
Tijd alleen tijd
Wint het van schuldgevoel en spijt
11) Blieve loepe
Blieve loepe is een bijzonder nummer omdat het vertelt dat je het uiteindelijk toch met jezelf moet redden. Wie of wat je ook bent; je komt uiteindelijk toch bij jezelf terecht.
‘De iene dea rent veur zien leave.
Den andere wandelt hiel rustig veurbeej.
Heej zuj der alles veur geave, en heej zeit ze moge het hebbe va meej.
Woa ge ook loept en wat ge aug denkt.
Neejmand dea zeit ow wat good is of slech.
Neejmand dea wet wie verlust of weej wint.
Ge komp op ut end beej owzelf tereg.’
Nederlandse vertaling
De een rent voor zijn leven
De ander wandelt heel rustig voorbij
Hij zou er alles voor geven en
Hij zegt ze mogen het hebben van mij
Waar je ook loopt en wat je ook denkt
Niemand die zegt je wat goed of slecht is
Niemand die weet wie verliest of wint
Je komt op het einde bij jezelf terecht
Twee stereotypen worden opgevoerd degene die er voor moeten vechten
Ze zitte allien niemand kiekt nar ze um, ze griepe d’r altied net neave
Ze vroage zich tien kier per dag af wurrum, wurrum giet ut noeit zoals ik ut wil
En ze zitten alleen niemand kijkt naar ze om, ze grijpen er altijd net naast
Ze vragen zich 10 keer per dag af waaron, waarom gaat het nooit zoals ik het wil
En de mensen van wie het lijkt dat het ze allemaal maar komt aanwaaien:
Altied goj zin maake zich noeit echt druk
Noeit um ‘n grapje verleage
Ze hebbe van alles en altied geluk
Ze proate te hard en ze lache te veul
En met probleme zien ze zoe kloar
Wat ze neet snappe dat is flauwekul
En wat ze neet wiete is miestal neet woar
Nederlandse vertaling
Altijd in een goede stemming, maken zich nooit echt druk
Nooit om een grapje verlegen
Ze hebben van alles en altijd geluk
Ze praten te hard en ze lachen te vaak
En met problemen zijn ze zo klaar
Wat ze niet snappen is flauwekul
En wat ze niet weten is meestal niet waar
Van lokale naar landelijke roem
In 1991 zag ik Rowwen Hèze voor het eerst optreden in poppodium de Melkweg in Amsterdam. Een sympathieke en enthousiaste band vond ik het met vrolijke en vlotte nummers, die goed geluisterd hadden naar The Pogues en Los Lobos. Leuke muziek voor Limburgers en Brabanders, dacht ik toen ik na afloop van het concert de Melkweg uitliep.
Dat had ik totaal verkeerd ingeschat, hun dialectmuziek werd populair. In 1992 werd Bestel Mar een hit. Rowwen Hèze brak daarna door boven de grote rivieren dankzij de glorieuze optredens op Pinkpop en tijdens de Amsterdamse Uitmarkt met accordeonist Flaco Jiminez. 150 nummers en 10 albums later, heeft de band een unieke positie verworven in de Nederlandse popmuziek.
Rowwen Hèze en ik
Ik heb veel waardering voor Rowwen Hèze. Het is heel knap dat een Limburgse band met dialectmuziek nog steeds zo gedreven, relevant en populair is. Hun nummers spreken zowel jong als oud aan. Ze zijn graag geziene gasten in de theaters, de feesttenten, de festivals, de clubs of de slotconcerten.
Mooi om te zien hoe Rowwen Hèze muziek blijft maken. Niet omdat er brood op de plank moet komen maar vooral omdat de creatieve drang er nog steeds is om goede nummers te maken.
Deze blog is een ode aan de band die het Limburg gevoel zo goed weet aan te spreken: een gevoel van verbondenheid met de provincie Limburg met de eigen cultuur, taal en tradities. Bedankt voor de mooie nummers in al die jaren.
- Tex Mex is dansmuziek uit het grensgebied van Texas en Mexico die zijn oorsprong vond in de polka’s en walsen uit Oost-Europa.
Links
Rowwen Hèze groots in eenvoud is een blog van © Pieterjan Brands november 2023
Vind je dit blog interessant, dan is de kans groot dat je nog meer uit mijn nieuwsbrief haalt. Laat een reactie achter onder dit blog. Je e-mail adres wordt niet gepubliceerd en niet verkocht voor reclame doeleinden.